Sandra leest: Opgavegericht teamleren, samen werken aan een groter goed
Rijksconsultant Sandra de Wit leest en recenseert in een korte reeks drie boeken over opgavegericht werken. Ze kijkt daarbij vooral naar de praktische bruikbaarheid ervan voor de Rijksoverheid.
Het tweede boek is ‘Opgavegericht teamleren, samen werken aan een groter goed’ van Bob Houtkamp, Manon Ruijters en Cees Anton de Vries. Lees Sandra's recensie en bepaal of dit boek een 'must read' voor jou is.
Ga terug naar de vorige pagina (Opgavegericht werken)
Werk is dynamischer, complexer en minder voorspelbaar
Eind 2019 verscheen het boek ‘Opgavegericht teamleren’. Een boek en thema dat aansluit op actuele ontwikkelingen in en tussen (in het bijzonder publieke) organisaties die steeds meer opgavegericht gaan werken.
Steeds vaker is er de noodzaak om samen te werken over de grenzen van disciplines, organisaties en gebieden heen. Dat brengt volgens de schrijvers Bob Houtkamp, Cees Anton de Vries en Manon Ruijters nieuwe vragen met zich mee:
- Hoe zorg je nu dat je je eigen ei kwijt kunt in een groep collega's met dezelfde behoefte, maar een ander ei?
- Hoe zien ’opdrachten' eruit als ze niet meer SMART gemaakt kunnen worden?
- Hoe pak je als team iets aan als je geen houvast hebt?
- Hoe ga je om met een opdrachtgever in dit nieuwe samenspel?
- Is er een andere keuze dan heel hard rennen en wachten tot je je neus stoot?
- Hoe zorg je dat leren en realiseren in balans zijn?
Inzichten vanuit de praktijk
Het boek is ontstaan vanuit de werkpraktijk van de auteurs (provincie Zuid-Holland) en is bedoeld voor een brede doelgroep:
- collega’s die samen een opgave willen oppakken,
- leiders en begeleiders die het leren in teams willen intensiveren
- organisaties die zoeken naar manieren om het leren in teams dicht tegen de opgave te versterken.
Het boek speelt in op twee belangrijke maatschappelijke bewegingen: klanten/afnemers die steeds meer co-creator worden en professionals die opnieuw zoeken naar betekenis, die werk willen doen dat maatschappelijk relevant is én dat hen zelf helpt te ontwikkelen.
Het door de auteurs ontwikkelde model voor opgavegericht teamleren sluit hierop aan. Dit model biedt een basisstructuur waarmee een opgaveteam gaandeweg kan bepalen wat een goede volgende stap is. Het leren in zo’n team ziet er namelijk op verschillende momenten in een opgave anders uit en steeds rijst daarbij de vraag: wat is goed werk?
"In de praktische handreikingen in de vorm van aangereikte werkvormen schuilt een grote meerwaarde voor de professional."
Ankerpunten, valkuilen en werkvormen
Die basisstructuur van het beschreven model kent acht zogenaamde ‘ankerpunten’, ofwel de vraagstukken waartegen medewerkers in een opdracht bij het opgavegericht werken vroeg of laat aanlopen:
- Vernieuwen onder druk.
- Wat hebben we te doen?
- Wat is onze ambitie?
- Wat is onze norm?
- Hoe doen wij het nu?
- Wat oogsten wij?
- Waarom werkt het (niet)?
- Hoe geven we nieuwe inzichten vorm?
- Hoe ontwikkel ik een nieuw perspectief?
Elk ankerpunt is in een paragraaf beschreven, met praktijkvoorbeelden en valkuilen én met voorbeelden van manieren van werken en leren: werkvormen. Vooral in dat laatste, de praktische handreikingen in de vorm van aangereikte werkvormen schuilt wat mij betreft een grote praktische meerwaarde voor de professional.
Bijvoorbeeld: Bij het ankerpunt ‘Wat is onze ambitie?’ draait het om het volgende. Ieder teamlid is hard aan het werk, maar kan de ander(en) uit het oog verliezen. De vraag is dan waar de teamleden samen voor staan. Door samen te kijken en elkaars perspectieven bij elkaar op te tellen krijg je een beter gevoel van en bij de opgave.
De schrijvers geven bij dit ankerpunt als praktische handreiking de inzet van bijvoorbeeld de werkvorm ‘Droomsessie’ aan (5 stappen die de dialoog helpen, waardoor ruimte ontstaat voor collectieve intelligentie). Andere aangereikte werkvormen bij dit voorbeeld zijn ‘Begeleide visualisatie’ (in vier stappen, al dan niet met een meditatief moment en inzet van meerdere zintuigen, tot een gezamenlijk beeld van de toekomst komen) en de ‘Cirkel van betrokkenheid en invloed’ van Covey (In de cirkel van betrokkenheid ben je meer bezig met situaties en zaken waar je niets aan kunt doen. In de cirkel van invloed ben je bezig met hoe je de situatie kunnen beïnvloeden).
"Het boek focust niet slechts op de inhoud of structuur van ons organiseren, maar op het handelen van de teams en de individuen die de zoektocht moeten volbrengen."
De ‘loop’ van leren
De leertheoretische grondtonen achter elk ankerpunt zijn gevisualiseerd in een mooi model: een ‘loop’. Het boek borduurt daarmee voort op eerder werk van Manon Ruijters en toont dat teamleren geen lineair proces is, maar dat alle vormen door elkaar kunnen lopen.
Volgens de schrijvers zijn er enkele succesfactoren voor het opgavegericht werken en leren.
- Intrinsieke motivatie en het eigenaarschap bij de teamleden (ook wel ‘instappen in een opgave’).
- Samen bepalen wat ‘de norm van goed werk’ is. Het expliciet maken daarvan kan soms lastig zijn en ontbreekt vaak op de werkvloer.
- Investering in de kwaliteit van het onderzoekende gesprek. Dat staat in alle vormen van teamleren voorop. En: alle vormen van teamleren dragen bij aan collectieve intelligentie, die je vervolgens meeneemt naar een volgende situatie.
De auteurs onderbouwen goed waarom al deze genoemde zaken van belang zijn en geven dit een plek binnen de aanpak van opgavegericht werken.
Sandra concludeert
De waarde van het boek is voor mij tweeledig. In de eerste plaats ligt het voor mij in het gedegen onderbouwen wat belangrijk is in het opgavegericht leren. In de tweede plaats in het meer concretiseren daarvan door de bespreking van stappen, praktische handreikingen en valkuilen: een bundeling van theoretische kennis én ervaring van drie professionals in het model voor opgavegericht teamleren. Het geeft zowel inzicht als een kader.
De schrijvers combineren individueel handelingsperspectief met het collectieve leerproces. Het boek focust niet slechts op de inhoud of structuur van ons organiseren, maar op het handelen van de teams en de individuen die de zoektocht moeten volbrengen. Dat alles maakt het boek vooral zeer geschikt voor lezers die met dit onderwerp de diepte in willen.
De praktische kant is zeker een belangrijke meerwaarde van het boek! De stappen uit het model leiden je langs inzichten, praktische tips en te verwachten valkuilen met per stap in te zetten werkvormen.