Artikel: De maatschappelijke meerwaarde van positieve psychologie voor de Rijksoverheid (1)
Dit is de eerste uit een reeks van vier waarin Mindful Rijk, het Expertisecentrum voor Positieve Psychologie, uitlegt hoe zij positieve psychologie en wetenschappelijke methoden inzet voor een betere en toekomstbestendige Rijksoverheid. De maatschappij verandert in rap tempo, en daarmee ook de rol en taken van de Rijksoverheid. Dit vraagt om een vernieuwde manier van denken en werken, waarin nieuwe vaardigheden en gedrag centraal staan. Inge Witkamp, programmamanager en oprichter van het Expertisecentrum voor Positieve Psychologie, Mindful Rijk, laat ons zien hoe positieve psychologie een cruciale bijdrage kan leveren aan deze transitie.
"De veranderende omgeving waarin de Rijksoverheid opereert, vraagt om flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Veranderingen kunnen echter uitdagend zijn; ze roepen vaak weerstand op, onzekerheid en spanningen. Dit kan ons functioneren belemmeren: we neigen ernaar om onder zulke omstandigheden te verkrampen. Onze blik vernauwt, we staan minder open voor onze omgeving en worden minder creatief en oplossingsgericht. Kortom, juist op momenten dat we onder druk staan, reageren we vaak precies tegenovergesteld aan wat nodig is: reflectief vermogen en een verruimd handelingsperspectief. En dat is precies waar Mindful Rijk zich op richt en een bijdrage aan levert: Het vergroten van het adaptief en reflectief vermogen en het verhogen van de bevlogenheid.
Het ontwikkelen van adaptief en reflectief vermogen kan op verschillende manieren. Mindfulness en positieve psychologie bieden directe methoden om de geest te trainen, vergelijkbaar met hoe fitness het lichaam versterkt. Mindfulness, het vermogen om met een open houding in het moment te zijn, bevordert cognitieve flexibiliteit, emotieregulatie en omgevingsbewustzijn. Bovendien stelt het je in staat om je eigen denkpatronen beter te doorzien, spanningen en dilemma’s effectiever te hanteren, en uiteindelijk een positievere werkdrukbeleving te ervaren.
In samenwerking met TNO, het Centrum voor Mindfulness en Zen heeft Inge Witkamp van Mindful Rijk een wetenschappelijk model ontwikkeld die de impact van mindfulness en positieve psychologie meetbaar maken. Zie hieronder de afbeelding van het wetenschappelijke werkmodel. Mindful Rijk werkt op verschillende niveaus en in diverse samenwerkingsverbanden aan het creëren van publieke meerwaarde. De afbeelding hieronder laat zien hoe deze multilevel benadering zorgt voor een sterk en duurzaam effect, met positieve uitkomsten voor individuen, teams en de rijksoverheid als collectief.
De afgelopen jaren is er onder andere onderzoek gedaan naar de effecten van de leergang “Bewust Ambtelijk Vakmanschap”. De resultaten laten zien dat bij de medewerkers die de leergang hebben gevolgd het “decentering” zichtbaar is toegenomen. Decentering is een specifieke vorm van reflecteren die je kunt trainen. Het stelt je in staat om nog beter in het moment te kunnen uitzoomen en als het ware met afstand naar jezelf of de situatie te kijken. Daardoor zie en herken je patronen en kun je gemakkelijker de bewuste keuze maken om ander gedrag aan te meten. De meeste deelnemers geven aan na deze training dit veel beter te kunnen toepassen in hun werk als ambtenaar. Tevens geeft het onderzoek aan dat de deelnemers na de training meer positieve en minder negatieve emoties ervaren en laten de effecten daadwerkelijk veranderd werkgedrag zien op de waarden van het ambtelijk vakmanschap. Dit is een van de manieren hoe het team van Mindful Rijk meetbaar bijdraagt aan het vergroten van het reflectief vermogen van de rijksoverheid waardoor wij ons samen nog beter kunnen inzetten voor de samenleving.” De volgende keer neemt Inge jullie mee in de kracht van een waarden- en cultuuronderzoek.
