Start ICAI OpenGov Lab: met AI werken aan de informatiehuishouding van de Rijksoverheid
Wetenschap, praktijk en AI komen samen in het nieuwe Innovation Center Artificial Intelligence for Open Government Lab (ICAI OpenGov Lab) dat op 16 december jl. van start is gegaan. Een mooie mijlpaal voor de betrokken partijen: de Rijksorganisatie voor Informatiehuishouding (RvIHH), de Universiteit van Amsterdam (UvA) die de Innovation Center AI- of ICAI-Labs organiseert, en het I-Partnerschap van de Rijksorganisatie voor Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie (ODI).
Het ICAI OpenGov Lab is een plek voor wetenschappelijke samenwerking tussen verschillende partijen die werken aan een open overheid. Een belangrijk onderdeel daarvan is het op orde krijgen van de informatiehuishouding van het rijk. Met dit onderwerp gaat het nieuwe lab zich bezighouden, onder andere door de inzet van AI (kunstmatige intelligentie).
Dany Venema, algemeen directeur RvIHH: ‘Het ICAI OpenGov Lab biedt een fundament voor verdere samenwerking met het hoger onderwijs, waardoor (ontwerpgericht) wetenschappelijk onderzoek, kennisdeling, stage- en afstudeeropdrachten en curriculumontwikkeling op relevante IHH-vraagstukken plaats kan vinden. Op die manier komen studenten in aanraking met de praktijk van de rijksoverheid, wat resulteert in het aantrekken van nieuw talent en bijbehorende kennisontwikkeling, -deling en borging.’
Bij het lab zijn promovendi Patricia Moeskops, Lisa Winters en Damiaan Reijnaers aangesloten. Zij promoveren duaal en werken tegelijk als I-adviseur bij de RvIHH. Al doende brengen zij hun wetenschappelijke onderzoek en de praktijk van hun werk bij elkaar. Het I-Doctoraatsprogramma van I-Partnerschap bracht de verbinding tussen de verschillende partners tot stand en heeft geholpen met het vinden van de geschikte promovendi.
Waar gaan de duale promovendi aan werken?
Een open overheid die bestand is tegen desinformatie
Het onderzoek van Patricia Moeskops gaat over hoe de informatiehuishouding van de overheid weerbaar en gezaghebbend georganiseerd kan worden zodat het bestand is tegen misbruik in desinformatiecampagnes.
Patricia: ‘De RvIHH werkt aan een duurzame en gezaghebbende informatiehuishouding zodat we kunnen vertrouwen op overheidsinformatie. In deze tijden, waarin het creëren en verspreiden van desinformatie steeds makkelijker en innovatiever wordt, rijst de vraag steeds meer wat betrouwbare informatie nu precies is. En hoe interpreteren mensen dat?
Met mijn onderzoek kijk ik op welke manier we de informatiehuishouding zodanig kunnen inrichten dat de betrouwbaarheid en de gezaghebbendheid ervan geborgd wordt. Hierdoor kan de overheid zich beter verantwoorden, haar handelen reconstrueren en uiteindelijk bijdragen aan waarheidsvinding. Niet alleen nu, maar ook voor in de (verre) toekomst.’
Een zoekmachine met overheidsinformatie voor burgers
Het probleem dat Lisa Winters centraal stelt in haar onderzoek is het toegankelijk maken van overheidsinformatie en -documenten voor een ongedefinieerd publiek.
Lisa: ‘Dit is lastig omdat toegankelijkheid subjectief is; begrip en interpretatie van een tekst hangen af van verschillende factoren zoals voorkennis, vaardigheden, waarden en motivatie. Meestal wordt informatie gepubliceerd voor een bepaalde doelgroep, maar in het geval van overheidsinformatie is de doelgroep de gehele Nederlandse samenleving. Mijn onderzoek focust zich op de mogelijkheden van een (AI-)zoekmachine als flexibele ‘vertaler”, niet alleen van de letterlijke tekst maar ook van de context, de informatiecultuur, waarin de informatie gecreëerd is. In de praktijk hoop ik bij te dragen aan de verbetering van actieve openbaarmaking onder de Wet Open Overheid (WOO). Het doel is dat overheidsinformatie altijd op een laagdrempelige manier door iedereen gevonden, gelezen en begrepen kan worden, ongeacht de informatiecultuur van de gebruiker.’
AI-modellen voor het optimaal benutten van overheidsinformatie
Damiaan Reijnaers wil de grote hoeveelheid open overheidsdocumenten optimaal benutten. Daarom werkt hij aan AI-modellen die ze kunnen vereenvoudigen of juist verrijken.
Damiaan: ‘Ik vind het belangrijk dat zulke systemen data “meer intrinsiek begrijpen”. Om domeinkennis in hun ontwerp te verankeren ben ik naast promovendus daarom ook ambtenaar: om te leren van de overheid en haar archief. Zo gaat mijn onderzoek niet alleen over een transparante overheid, maar ook over transparante AI. Want als die open overheidsstukken straks een grote rol gaan spelen, wil je wel kunnen herleiden hoe algoritmes ze verwerken. Dan kan de mens nog altijd bijsturen. En dat is precies ook mijn drijfveer: de huidige AI-revolutie niet afweren, maar in goede banen leiden… opdat we er een toeslagenaffaire mee voorkomen, en niet creëren.’
Wat is de rol van organisaties?
Rijksorganisatie voor Informatiehuishouding: zorgen voor een innovatieve en toekomstbestendige dienstverlening
Dany Venema, algemeen directeur RvIHH: ‘Het ICAI OpenGov Lab draagt bij aan de strategische doelen van de organisatie, zoals het zijn van een strategische en kennispartner op het gebied van informatiehuishouding (IHH). Vanuit het perspectief van AI werken de promovendi aan wetenschappelijke oplossingen voor de informatiehuishoudingsvraagstukken van het Rijk. Het ICAI OpenGov Lab biedt een fundament voor verdere samenwerking met het (hoger) onderwijs, waardoor (ontwerpgericht) wetenschappelijk onderzoek, kennisdeling, stage- en afstudeeropdrachten en curriculumontwikkeling op relevante IHH-vraagstukken plaats kan vinden. Op die manier komen studenten in aanraking met de praktijk van de rijksoverheid, wat resulteert in het aantrekken van nieuw talent en bijbehorende kennisontwikkeling, -deling en -borging.’
UvA: wetenschappelijke kennis toetsen aan de praktijk
De verschillende Innovation Center Artificial Intelligence of ICAI-Labs werken vanuit de problemen die de partners tegenkomen in hun werk. Op deze manier draagt de UvA bij aan wetenschappelijk onderzoek en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Binnen de UvA is een groeiend aantal onderzoekers actief die met AI werkt aan het publiceren, beheren, zoeken, vinden, samenvatten en begrijpelijk maken van overheidsinformatie. Hiermee draagt de UvA bij aan een sterkere overheid, een overheid waarbinnen talent en technologie worden ontwikkeld die Nederland verder helpen.
Het I-Partnerschap: kennisontwikkeling, kennisdeling en kennistoepassing
Het I-Doctoraatsprogramma is ontwikkeld in opdracht van de directie Chief Information Office Rijk (CIO-Rijk) en wordt uitgevoerd door I-Partnerschap. Het programma heeft gezorgd voor de coördinatie en verbinding tussen de partners bij de realisatie van het ICAI OpenGov Lab en heeft geholpen met het vinden van de geschikte promovendi. De organisatie blijft dit doen om meer kennis toe te voegen. Daarnaast richt I-Partnerschap zich op verdere kennisontwikkeling, kennisdeling en kennistoepassing in de vorm van studentenopdrachten, afstudeeropdrachten, gastcolleges en curriculumontwikkeling. I-Partnerschap maakt deel uit van de Rijksorganisatie voor Ontwikkeling Digitalisering en Informatie (ODI).
Jaap Hassoldt, programmamanager bij I-Partnerschap: ‘Het is fantastisch om te zien hoe de samenwerking tussen de Rijksoverheid en het wetenschappelijk onderwijs heeft geleid tot dit ICAI OpenGov Lab. Het biedt ons de mogelijkheid om wetenschappelijke kennis en kunde binnen het I-domein te vergroten en daarmee het eigen innovatievermogen’.
Meer weten over het ICAI OpenGov Lab en de betrokken organisaties?
Check de websites van de partners.