Een organisatieopstelling geeft woorden aan de onderstroom
Steeds meer organisaties ontdekken de kracht van het systemisch werken. Rijksconsultant Saskia van Heusden en Martine van Driel-Keur van het Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum (LOCC) lieten de methodiek los op hun vraagstuk. ‘Dynamieken waar we de vinger niet op konden leggen, werden in één klap zichtbaar.’
‘Niks zweverigs aan,’ concluderen rijksconsultant Saskia van Heusden en opdrachtgever Martine van Driel-Keur van het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC). Ter gelegenheid van de afronding van haar opdracht vroeg Saskia haar collega-rijksconsultants Irene Lauf en Liedewij Petit van de kenniskring Systemisch werken om voor het LOCC een organisatieopstelling te organiseren. Ze hoopte het LOCC hiermee een stap verder te helpen in het vervolg van de opdracht.
Veranderopgave bij LOCC
Bij het LOCC komen ervaren medewerkers uit het nationale veiligheidsdomein samen. Denk aan onder meer de veiligheidsregio’s, politie, brandweer en Defensie. Het LOCC vormt zo een belangrijk knooppunt tijdens bijvoorbeeld nationale en internationale evenementen, incidenten en crises. Als hoofd bedrijfsvoering stond Martine aan het roer van een grote veranderopgave: het vormen van een nieuwe organisatie die hét knooppunt voor alle veiligheidspartners in Nederland is. Martine: ‘We schakelden Saskia van Rijksconsultants in om ons bij te staan bij deze veranderopgave. Dat heeft ze geweldig gedaan. De organisatieopstelling die ze heeft laten organiseren met de kenniskring in het kader van haar afscheid was de kers op de taart die we niet hadden willen missen.’
Snel en effectief inzicht in dynamiek
Een van de methoden waar Rijksconsultants mee werkt, is systemisch werken. Een systemische benadering geeft snel en effectief inzicht in de dynamiek en verborgen belemmeringen binnen een groep mensen of organisatie. In andere woorden: binnen een systeem. De kenniskring borgt en verspreidt kennis over het systemisch werken en mede daardoor wordt het steeds vaker succesvol als interventie ingezet bij opdrachten binnen de Rijksoverheid. Door systemisch werken toe te passen, ontdek je waar spanningen en verstoorde verhoudingen vandaan komen en wat je kunt veranderen om het systeem, jouw team, optimaal te laten functioneren.
Saskia had het gevoel dat een organisatieopstelling het LOCC verder zou kunnen helpen bij het vervolg van de veranderopgave. Het zou meer inzicht kunnen geven op de complexe dynamieken waar het LOCC onderdeel van uitmaakt. En om daar vervolgens actief mee aan de slag te gaan.
Hoe ziet een organisatieopstelling eruit?
Bij een organisatieopstelling worden onbewuste patronen in een groep zichtbaar gemaakt. Dat gebeurt door letterlijk een groep mensen in de ruimte op te stellen. Er wordt gewerkt met de vrager, degene die een bepaalde onderzoeksvraag heeft. En er zijn representanten. Dat zijn willekeurige personen die tijdens de opstelling verschillende leden van de groep representeren.
De vrager deelt informatie over de groep waar het over gaat en neemt een specifieke vraag mee. Bijvoorbeeld: hoe kan het dat ik mij niet gesteund voel in deze groep? Dan plaatst de vrager de representanten zo in de groep zoals volgens diegene de situatie is. Martine: ‘Vervolgens gingen we met die opstelling en de representanten aan de slag. Denk bijvoorbeeld aan het verschuiven van personen: wat betekent dit dan voor onderlinge verbindingen? En vervolgens voor heel het systeem? Op die manier kreeg ik steeds meer inzicht en antwoorden op de onderzoeksvraag.’
Gerichter aan de slag met verbeteringen
Martine vervolgt: ‘Voor mij legde de organisatieopstelling dynamieken bloot waardoor heel veel zaken als een puzzel in elkaar vielen. Het sterkte mij in het besef dat de buitenwereld complex en chaotisch is, maar dat je eigen acties wel invloed hebben op hoe die buitenwereld beweegt. Door een persoon anders te benaderen, verandert de wereld om je je heen en sta je steviger in het speelveld. Dankzij de inzichten uit de organisatieopstelling konden we gerichter aan de slag met het verbeteren van onze samenwerking met de omgeving.’
Voor wie overweegt met systemisch werken aan de slag te gaan, heeft Martine wel wat advies: ‘Ik zou zeggen, probeer het eens uit. Het brengt altijd waardevolle inzichten. Ook als er geen zware issues zijn. Alles zit in patronen, en daar zicht op hebben is goud waard.’
Ga aan de slag met systemisch werken
Wil je ook kennismaken met systemisch werken? De kenniskring Systemisch werken organiseert naast maatwerk iedere maand een systemische ervaring. Tijdens de maandelijkse ervaringen wordt een werkvorm toegepast die past bij de hulpvraag. Dit kan een organisatieopstelling zoals in het artikel geschetst, maar er zijn ook andere systemische werkvormen: een opstelling met objecten, of het maken van een systemische tekening, etc. Iedereen die bij het Rijk werkt, kan mee doen als representant, toehoorder of wellicht heb je een hulpvraag waar je mee aan de slag wil gaan.
Maatwerk systemisch werken
Heb je een specifieke vraag of probleem waar je systemisch werken voor wil inzetten? Stuur een e-mail om te kijken hoe we je met jouw vraagstuk kunnen helpen.