De top kijkt om: interessante lessen uit onze geschiedenis
Wat kunnen huidige en toekomstige politici en ambtenaren leren van voormalig bewindspersonen zoals Hedy d’Ancona, Wouter Bos en Johan Remkes? Onlangs werd de tweede editie van het boek ‘De top kijkt om’ gepresenteerd. Hierin delen 21 voormalige ministers, staatssecretarissen en topambtenaren interessante lessen en aanbevelingen. Ook leden van de Gateway Community kunnen hier hun voordeel mee doen.
In deze tweede editie van De top kijkt om worden wederom oud-bewindspersonen en -topambtenaren bevraagd over hun ervaringen. Vooral over zaken die je doorgaans niet terugleest in de departementale archieven. Hun herinneringen zijn bedoeld om vast te leggen, te delen en te benutten. Het boek is te downloaden via deze link.
10 overleefregels
Ook interessant zijn de 10 overleefregels over (over)leven aan de top: 10 principes van de reëel bestaande bestuurscultuur:
- Werk hard - harder dan de meeste anderen - want ‘druk zijn’ is een sociale norm, en zo blijf je niet achter bij je ‘concullega’s’ in de ministerraad of de bestuursraad.
- Weet waar het over gaat - want als je inhoudelijk ‘leeg’ blijft, kun je het echte verschil niet maken.
- Weet hoe je bestuurlijk en politiek van A naar B kan komen - want in de labyrinten van Den Haag verdwaal je zonder geavanceerde knowhow.
- Lees en respecteer de mensen met wie je het moet doen - want de meeste pain and gain vinden hun wortels in de kwaliteit van relaties die je onderhoudt.
- Zorg vooral dat je je bewindspersonen (respectievelijk: ambtelijke top) niet van je vervreemdt - want alleen door samen optrekken kun je Haagse geschillen goed doorkomen.
- Maak geen brokken en verras niemand ooit ergens mee - want het leven aan de top is al onzeker genoeg.
- Een probleem pijnloos oplossen loont meer dan een probleem ongezien voorkomen - want regeren is, het adagium van vooruitzien ten spijt, vooral reageren.
- Lever waarvoor je aan de lat staat - want alleen dan zullen anderen je respecteren (en kun je van hen met gezag hetzelfde vragen).
- Weet op welk kompas je vaart - want anders ben je moreel kwetsbaar en raak je strategisch stuurloos.
- Wees sneuvelbereid - want het kan je zomaar gebeuren.
4 adviezen
Verder worden in het boek ook vier adviezen meegegeven aan toekomstige bewindslieden en topambtenaren. Die zijn als volgt:
- het moet wel werken (beleid en uitvoering),
- je moet spreken (loyale tegenspraak),
- je moet duidelijk zijn (rollen) en
- je moet het leren (over vakbekwaam worden).
Wat opvalt is dat de vier adviezen duidelijk overlap hebben met dat waar onze aanbevelingen in de Gateway Reviews vaak aandacht voor vragen, vooral de eerste drie: de uitvoering meer betrekken bij beleid; tegenspraak bieden en duidelijkheid in rollen en rolvastheid.