Terugblik bijeenkomst Gateway Community 16 november 2023

Nieuwsbericht | 30-11-2023 | 09:04

Eerst was er een korte introductie van Peter Terlouw, sinds 1 oktober het hoofd van het Bureau Gateway. Hij nam de circa 40 reviewers/RTL’s mee in wat hem in de eerste weken opviel en waar hij aandacht aan wil geven in 2024.

Hij constateerde dat Gateway volgend jaar vijftien jaar in Nederland is. Een mooie leeftijd. In de ontwikkeling ook een moment om – net als bij een tiener – de balans op te maken van waar je vandaan komt, en waar je verder naar toe zou willen.

Veranderd landschap

Hiermee bracht hij de aanwezigen naar zijn eerste observatie: het spreekwoordelijke ‘landschap’ waar Gateway sinds 2009 een plek in heeft, is sindsdien veranderd. Toen was er nog niet zoveel kennis en kunde beschikbaar om grote en risicovolle (ICT-) projecten succesvol te sturen. Peer-review was een noviteit, die aansloeg bij een groep eigenaars van dit type vraagstuk. Juist ook vanwege het lerende karakter; het vooruitkijken in plaats van achteruitkijken. Daarna kwam de commissie Elias, het BIT, nu Adviescollege ITC-toetsing en ook de audits van bijvoorbeeld de Algemene Rekenkamer, de Auditdienst Rijk of een lokale rekenkamer zijn ontstaan dan wel meer gericht op dit type vraagstuk.

Peter wil anno (bijna) 2024 kijken waar we staan met het instrument van peer-review, nadrukkelijk binnen de context van een lerende overheid. Wat zijn onze kernwaarden? Welke doelgroepen onderkennen we vervolgens, en hoe staan we daarmee in contact? Hoe werken we samen, bijvoorbeeld ook binnen het agentschap ODI/BZK waar BGW is ondergebracht? Belangrijk hierbij zijn het vertrouwen en de vertrouwelijkheid, die essentieel zijn bij ons werk.

Balans in de community

Zijn tweede observatie betrof de Gateway Community zelf. Mede ook op dit punt gevoed door velen vanuit de community, stelde hij dat verder geïnvesteerd kan worden in onszelf, een revitalisering. Wat betekent het nu om reviewer te zijn? Hoe kunnen we gezamenlijk sturen op de kwaliteit? Wat is een goede balans tussen ‘halen en brengen’?

Ook de samenstelling van de community verdient daarbij aandacht: nieuwe (jonge) aanwas, meer diversiteit en een betere balans tussen de verschillende overheidslagen en -organisaties (en daarmee rollen als beleid, toezicht en uitvoering).

Impactvol leren

Peters derde en laatste punt betrof impactvol leren. Ook hier verwees hij naar de vele gesprekken met reviewers, maar ook met (potentiële) opdrachtgevers die vragen naar ervaringen vanuit een review en wat er over de reviews heen te zien is aan patronen en andere inzichten. Deze eerste en tweede orde van leren vulde Peter nog aan met een derde orde: leren we? En zo ja, hoe leren we?

Deze laatste insteek kan weer nuttige inzichten opleveren om met elkaar meer te halen uit de eerste twee: leren als speler binnen een review en leren van elkaars reviews. Peter wil hier echt meer werk van maken en naast de community ook ‘praktische denkers’ vanuit de wetenschap er bij betrekken.

Tot slot riep hij de aanwezigen op om mee te doen met het verder verkennen en uitwerken van deze drie punten. Dus als je wilt reageren, mee wilt denken – en doen, neem dan contact met hem op.

Staat van de Uitvoering

Vervolgens lichtte Diana Starmans kort de Staat van de Uitvoering toe. Zij deed dit vanuit drie rollen: lid van Raad van Bestuur van de Sociale Verzekeringsbank, lid van de stuurgroep van de Staat van de Uitvoering maar ook in haar rol als reviewer.

De Staat van de Uitvoering is een nieuw instrument om in gesprek te gaan met politiek en beleid over de uitvoerbaarheid. De Staat van de Uitvoering vertegenwoordigt de stem van de uitvoering. Uitvoering is meer dan de Rijksuitvoerders; ook andere spelers in de keten zoals provincies en gemeenten zijn van belang. Het gaat niet alleen over uitvoering maar ook over dienstverlening. Waarbij het van belang is dat het burger- en ondernemersperspectief voorop staat. Dit vraagt een totaal andere benadering dan we als uitvoerders gewend zijn. Het gaat ook over het proces van de emancipatie van de uitvoering.

Beroep op politiek en beleidsmakers

Met de Staat van de Uitvoering, die inmiddels een jaar oud is, wordt een indringend beroep gedaan op politiek en beleidsmakers om samen met de publieke dienstverleners ook de fundamentele weeffouten in het onderliggende systeem van beleid maken en -uitvoeren kritisch te beschouwen en mee te bewegen naar een andere manier van samenwerken, over de domeinen heen. Het vraagt om het doorbreken van patronen!

5 knelpunten

Diana lichtte vijf knelpunten uit de Staat kort toe aan de hand van voorbeelden uit haar eigen praktijk:

1. De complexiteit van wet- en regelgeving
2. De complexiteit door stapeling van nieuw beleid (beleidsaccumulatie)
3. De informatievoorziening is niet op orde
4. De spanning tussen gestandaardiseerde aanpak en maatwerk
5. De verdeling van schaarste op de arbeidsmarkt

De urgentie sinds het rapport Werk aan de uitvoering, is volgens Diana alleen maar toegenomen. Alleen al door de krapte op de arbeidsmarkt waardoor de kwaliteit van de dienstverlening de komende jaren alleen maar meer onder druk komt te staan.

De knelpunten in relatie tot de reviewpraktijk

Vier groepen reviewers gingen in gesprek met elkaar over de knelpunten vanuit de eigen praktijk. Ook is gevraagd naar het handelingsperspectief dat ze zien vanuit de rol als reviewer binnen het collectief. Per groep is gevraagd een aantal handelingsperspectieven voor de reviewpraktijk te delen. Hierbij de belangrijkste handelingsperspectieven die aangereikt werden vanuit de groepen:

• Stel teams samen met vertegenwoordigers uit beleid, toezicht en uitvoering.
• Benut de bevindingen van de Staat als extra checklist bij een review.
• Bouw reflectie en feedback in op de knelpunten bij bijvoorbeeld evaluatiegesprekken, en de Dialoogtafel.
• Toets je aanbevelingen op uitvoerbaarheid (voor het uitbrengen en ook bij de SRO).
• Zorg voor meer kennis van de uitvoering in programma’s en projecten.