Estland maakt onuitwisbare indruk op Rijks I-trainees
Als I-professional inspiratie opdoen in het Silicon Valley van Europa en van dichtbij bekijken hoe een land succesvol opereert met nagenoeg geheel gedigitaliseerde overheidsorganisaties? Dan moet je naar Estland afreizen. Reden genoeg voor dertig Rijks I-trainees van het Rijks I-Traineeship om een vijfdaags werkbezoek af te leggen aan de noordelijkste Baltische staat. ‘Bezoeken aan Estland leren ons hoe wij als nieuwe generatie ambtenaren vooruit kunnen met ICT, data en cyber.’
Estland wordt al jaren gezien als het Silicon Valley van Europa. Kinderen leren er al jong programmeren, documenten - inclusief wetten - worden digitaal ondertekend en internet is een grondrecht. Maar de kleinste Baltische EU-lidstaat staat ook te boek als de Europees kampioen in het digitaliseren van werkprocessen bij de overheid.
Estland als digitale frontrunner
In Tallinn is het een doodgewoon straatbeeld: een zoemend apparaat op wieltjes dat zich stoïcijns verplaatst over het trottoir in de Estse hoofdstad. Nederlandse wetgevers zouden zo’n autonome robot op straat nooit toestaan. In Estland is dat al lang geen probleem meer. Sterker nog, ze zijn maar wat trots op hun status als digitale frontrunner. En dat willen de Esten aan zoveel mogelijk mensen laten zien. Delegaties uit honderden landen worden er met open armen ontvangen.
En dat gold in het bijzonder voor het werkbezoek van dertig Rijks I-trainees aan Tallinn, vlak voor deze zomer. ‘Hun gastvrije houding en bereidheid om kennis en kunde op I-gebied te delen was direct voelbaar’, vertelt Rijks I-trainee Famke Quist medeorganisator van de Estland-reis en lid van de reiscommissie van de Rijks I-trainees. De andere leden zijn Nadia Boeree, Lisa Soetekouw, Jaap Lobeek, Diederik den Hollander, Emiel de Graaff, Auke Wegink en Etiënne van Essen. ‘Eenmaal daar, merk je eigenlijk aan alles dat Estland zichzelf graag profileert en dat Europese samenwerking daar hoog in het vaandel staat. Hoewel Rusland dichtbij ligt is de focus op de EU en het Westen. Estland kijkt voor professionals met e-skills daarom niet alleen binnen hun eigen landgrenzen, maar ook naar andere Europese landen.’
Digitalisering en kenniseconomie
Alleen al het feit dat maar liefst 99 procent van de overheidsdiensten in Estland volledig is gedigitaliseerd, maakte een werkbezoek aan Tallinn meer dan waard, vervolgt Famke. ‘De Esten zijn zich er zeer van bewust dat kennis een belangrijke grondstof is binnen de huidige kenniseconomie. Wat verder Estland zo interessant maakt is de relatie tussen publieke en private sector. Daar werken de twee sectoren veel nauwer samen. Privaat dicteert daar niet publiek of andersom. Deze twee sectoren vinden elkaar op gemeenschappelijke gronden en trekken van daaruit gezamenlijk op.’
Famke en haar mede-trainees waren met hun trip aan Tallinn vooral in de ban van deze vraag: hoe hebben de Esten zo voortvarend de digitalisatie van hun samenleving kunnen realiseren? Het antwoord ligt wat Famke betreft in zowel de geschiedenis van het land als toekomstvisie. ‘Na de val van de Sovjet-Unie en het onafhankelijk worden van het land heeft Estland bij de heropbouw van hun samenleving digitalisatie in het hart meegenomen. En dat hebben ze met succes gedaan.’
Vertrouwen in de overheid
Cruciaal is hierbij het vertrouwen geweest van de burger in de democratische rechtsstaat, stelt Famke. ‘En dan gaat het vooral om het vertrouwen van de burger in de instanties die overheidsorganisaties kunnen controleren. Dat aspect maakte ons werkbezoek aan Estland nog interessanter. Wij praten hier in Nederland vaak over het afgenomen vertrouwen van de burger in de overheid en dan is het heel interessant hoe de Esten omgaan met deze problematiek.’
Werkbezoeken
Tijdens het bezoek aan Tallinn stonden er verschillende werkbezoeken op de planning. Voorafgaand aan de reis hebben de Rijks I-trainees in de vorm van werkgroepen zich verdiept in de te bezoeken organisaties en bedrijven. Het eerste bezoek was aan Science and Business Park Tehnopol, de bruisende hub in Estland waar technologiebedrijven, startups en onderzoeksinstellingen samenkomen om innovatie en samenwerking te stimuleren.
Hier werd ook een presentatie gegeven door Accelerate Estonia, een initiatief gelanceerd in 2017 door de Estse regering om digitale transformatie en innovatie in het hele land te stimuleren.
Verder stond er op de planning: het strategisch veranderings- en technologiebedrijf Nortal, het innovatielab van de Estse overheid, e-Estonia, en Milrem Robotics een fabrikant van militaire robotvoertuigen. Op de slotdag kwam TalTech, Tallinn University of Technology, aan de beurt.
‘Een behoorlijk intensief en divers programma’, blikt Famke terug. ‘Maar daar hebben we bewust voor gekozen. Als trainees zijn we vanuit het Rijks I-Traineeship en Rijksorganisatie ODI altijd bezig met technologische ontwikkelingen van vandaag en morgen. Hierdoor zijn we geïnteresseerd in hoe andere overheden omgaan met de digitalisering van werkprocessen. Verder vonden we het belangrijk dat de bezoeken aan de bedrijven en overheidsorganisaties binnen de interessegebieden van de I-trainees lagen: ICT, data en cyber.’
Gelijk enthousiast
De vijfdaagse reis had nooit doorgang kunnen vinden zonder hulp van de Nederlandse ambassade in Tallinn en de Rijksorganisatie voor Ontwikkeling, Digitalisering en Innovatie (Rijksorganisatie ODI). Richard Vielvoije, directeur Rijksorganisatie ODI, reageerde gelijk enthousiast toen hem de reisplannen eind vorig jaar werden voorgelegd door de reiscommissie van Rijks I-trainees via Nienke de Jongh, manager van het Rijks I-Traineeship. ‘Richard bood direct aan namens Rijksorganisatie ODI om het project in zijn geheel te financieren. Daarna heeft de reiscommissie hard gewerkt om de gehele reis voor te bereiden en verder te plannen in sneltreintempo.’
Als vorm van “tegenprestatie” heeft Richard Vielvoije o.a. meegegeven een grondige evaluatie van alle werkbezoeken gepresenteerd te willen krijgen met alle kennis die is opgehaald en die gaat er beslist komen, belooft Famke. ‘Ergens tegen het najaar organiseren we met de reiscommissie Estland nog een mooie presentatie.’
Over de grenzen
Een element zal dan zeker prijken in deze presentatie: Estland heeft een onuitwisbare indruk bij de Rijks I-trainees achtergelaten. Famke: ‘Bezoeken aan landen zoals Estland leert ons hoe wij als nieuwe generatie ambtenaren vooruit kunnen met ICT, data en cyber en dat we belangrijke stappen kunnen maken met nauwere samenwerking tussen de private en publieke sector. Verder heeft Estland ook laten zien dat Europese samenwerking belangrijk is voor het verder bouwen aan onze ICT-architectuur. Estland leert ons dat het voor publieke organisaties loont om over de grens te kijken op het gebied van informatietechnologie, in plaats van het wiel zelf proberen uit te vinden.’
Rijks I-TraineeshipHet Rijks I-Traineeship werft, enthousiasmeert, boeit, ontwikkelt en bindt startend I-talent op het gebied van ICT, Data en Cyber voor en aan de gehele Rijksoverheid. Rijks I-trainees werken in twee jaar tijd, in periodes van 3 x 8 maanden, mee aan actuele I-vraagstukken op het gebied van ICT, data of cyber. Met het Rijks I-Traineeship investeert de Rijksoverheid in het aantrekken van waardevol en noodzakelijk I-talent. Voor nu en in de toekomst. Voor meer informatie kijk op www.rijksitraineeship.nl of neem contact op via rijksitraineeship@rijksoverheid.nl |