Als software engineer meehelpen aan criminaliteitsbestrijding

Nieuwsbericht | 12-05-2022 | 08:00

Achtergrond

Woonachtig in Den Haag, 37 jaar oud, een diploma Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek op zak en altijd al een zwak voor software engineering. Ewout van Dijk wist al tijdens zijn opleiding dat hij daarvan zijn werk wilde maken. Hij begon bij grote bedrijven als TNO en Shell waar hij werkte aan simulatiesoftware. Toen maakte hij de overstap naar het Rijks ICT Gilde (RIG). Ewout: ‘De overheid trok me aan. Het is superbreed en veelzijdig. Daar is vast veel interessants te doen op het gebied van softwareontwikkeling, dacht ik. Ook hoe het RIG is opgezet trok me aan. Je komt in allerlei lagen van de overheid terecht en doet diverse en leuke opdrachten. Tijdens mijn sollicitatie kwam het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) al aan bod. Dat paste heel goed. De organisatie spreekt tot de verbeelding. Het is hét Forensisch Instituut van Nederland, dat op allerlei gebieden van criminaliteitsbestrijding een grote rol speelt. Ook is het een organisatie die qua software interessant is en de opdracht zelf bevatte analytische componenten en technische uitdagingen.  Zodoende ging ik aan de slag in het Applicatie-team van NFI, waar we voor verschillende interne opdrachtgevers software bouwen: voor het analyseren van drugs, wapens en dna tot het doorzoeken van hard- en software voor illegale bestanden.’

Lekker bouwen

Ewout: ‘Deze opdracht heeft zeker ‘iets spannends’, ook al werk ik nooit met ‘zaakdata’ (echte gegevens). Dat is alleen zichtbaar voor de mensen die specifiek aan dat onderzoek werken. We gebruiken dus ‘dummydata’ (fictieve gegevens), maar het spreekt wel tot de verbeelding en is gebaseerd op de realiteit. We moeten tenslotte zien of het werkt. Maar naast alle spannende dingen zijn we ook gewoon lekker aan het bouwen. Soms een halve of hele dag keihard programmeren. Want dat is ook gewoon leuk, dingen bouwen, echt iets maken. Met het team zeggen we wel vaak na een vergadering: “Ok, klaar? Dan gaan we lekker bouwen. Bouw ze!”.

Coronastart en agile werken

Ewout: ‘Ik begon aan deze opdracht in coronatijd. Het was net losgebarsten en ik vond het best spannend hoe zoiets dan gaat. Maar het is me echt tweehonderd procent meegevallen. De communicatie ging snel, en op verschillende manieren. Een chatprogramma, wekelijke stand-ups en andere meetings om op de hoogte te blijven van elkaars proces. Ik zei weleens tegen het team “Het is alsof jullie al jaren zo werken”. Om die reden ben je bij het NFI ook heel vrij om jouw hybride werkweek zelf in te delen. Ook ben ik vanaf het begin volledig onderdeel van het team bij NFI en dat is heel prettig. Ik word op geen enkele manier anders behandeld en kan altijd bij collega’s terecht met vragen. Door de vele demo’s waarin we prototypes met elkaar delen, maken we ook grote stappen. Door die visualisatie van ons werk ontstaat er discussie en dat is goed, dan maak je dingen los en kun je concreet over oplossingen praten, meteen een voorstel doen, dingen laten zien. Dat vind ik het mooiste aan Agile werken. Je hebt in een vroeg stadium iets op papier en in software en vanaf daar beslis je samen het verloop. Ideaal!’

GHB-monsters via applicatie

Het project waar Ewout de meeste tijd aan besteedt, is de app “NFI Identification” (NFiDENT). Deze applicatie kan met data van drugssporen gevonden op bijvoorbeeld een plaats delict, vaststellen om wat voor drugs het gaat. Ewout: ‘Wanneer het Forensisch Opsporingsteam (FO) na een politie-inval in een drugspand materiaal in beslag neemt, moet er wel nog bewezen worden dat het om drugs gaat. Voorheen nam het FO dan een monster en stuurde dit naar het NFI. Daar werd gemeten om te checken óf en om welke drugs het ging. Tijdrovend en bewerkelijk. Met NFiDENT kan het FO de meting nu zelf op locatie doen. De data van die meting worden naar het NFI gestuurd en zij doen een extra check voordat ze wel of geen akkoord geven. In uitzonderlijke gevallen willen ze het originele monster hebben voor extra onderzoek of verificatie.’ Het toevoegen van een Gamma-hydroxyboterzuur (GHB)-meting aan de applicatie bracht een uitdaging met zich mee. GHB is een drug die wordt gemeten met een infraroodmeter, terwijl de andere drugs gemeten worden met een gaschromatograaf-massaspectrometer (GC-MS). Een hele andere techniek, waar de applicatie op aangepast moest worden. Ewout en zijn team kregen dat voor elkaar en konden zo voor enorme tijdswinst zorgen. ‘Dat je op die manier het werk voor anderen makkelijk kunt maken, dat is best wel cool’, stelt Ewout.

Wapens en munitie

Ook op andere gebieden ondersteunt Ewout het NFI: ‘Als er kogels of kogelhulzen op een plaats delict worden gevonden, kunnen we daar vaak sporen op vinden. Die sporen zijn een soort vingerafdrukken voor ons. We kijken onder andere naar deuken en krassen. Zo kun je meestal herleiden uit welk (type) wapen de kogels afkomstig zijn. Die gegevens proberen we vervolgens in een database te matchen. De software die we hiervoor schrijven helpt enerzijds om die matches sneller te kunnen maken door alle data te cross checken, en anderzijds om de database mee op te bouwen. Ook hier hopen we tijdswinst te behalen en nóg beter koppelingen te kunnen maken en zo onderzoek(en) te verbeteren.’

Data

Naast Ewouts hoofdprojecten NFiDENT en de wapendatabase houdt hij zich ook bezig met het kraken van wachtwoorden. Ewout: ‘Hier lever ik slechts een kleine bijdrage op het moment, maar wie weet wordt dit in de toekomst meer. Het heeft natuurlijk met data, databases en matching te maken. Een onderwerp dat me wel erg trekt. Onlangs was het NFI nog in het nieuws vanwege de bijdrage aan verwantschapsonderzoek om cold cases op te kunnen lossen. Ook daar is software natuurlijk heel belangrijk, want het gaat om gigantische hoeveelheden data. Op het moment werk ik daar zelf niet aan, maar mijn collega’s wel. Het laat meteen weer zien hoe veelzijdig deze organisatie is. En dat ook hier data een steeds grotere rol gaat spelen. Het lijkt me heel interessant om mezelf daar nog meer in te verdiepen en te helpen de data gestructureerder te organiseren. Bijvoorbeeld op een dataplatform, waar allerlei disciplines aan werken: van software engineers tot data engineers en andere dataspecialisten.’

Uitdagende opdracht

Ewout: ‘In mijn werk bij het NFI heb ik veel extra ervaring opgedaan met de programmeertalen Java en Python. Maar ook op Spring-, Angular- en SQL-gebied heb ik weer stappen gemaakt en bijgeleerd. Dat is heel fijn aan deze opdracht: nieuwe dingen leren, het teamgevoel en de algemene uitdagingen in het werk. Ik ben trots dat ik een grote rol had in de toevoeging van GHB-herkenning aan NFiDENT. En ook de bijdrage die ik leverde aan testautomatisering vind ik heel cool. Dat biedt de mogelijkheid om applicaties volledig automatisch te testen. Een paar klikken op wat knoppen en je kunt checken of de reactie van een applicatie goed is. Dit is een techniek die zeker op meer plekken veel waarde toe kan voegen. Ook de verschuiving naar steeds meer en efficiënt, en ethisch gebruik van data vind ik interessant. En ook hier kan ik niet wachten om daar een steentje aan bij te dragen.’